Od maszyny biegowej do cyklomobilu (20)

CYKLOMOBIL

?�WIATA M�ODYCH?

Pojazd�w tych w latach 1987-1990 powsta�o ponad 150 (cz�� udokumentowana, o reszcie wiem z list�w i informacji widz�w), niekt�re je�d�� po dzi� dzie�, inne zdemontowano lub ich w�a�ciciele stracili ch�� i/lub mo�liwo�ci zajmowania si� nietypowymi wehiku�ami... (M.U.)

Pojazd ten zaprojektowa�em z my�l� o majsterkowiczach, dysponuj�cych dosy� ograniczonymi mo�liwo�ciami warsztatowymi i materia�owymi, co daje szans� wykonania go w warsztacie przy Domu Kultury , w szkolnej pracowni rob�t r�cznych, jak r�wnie� w gara�u czy nawet piwnicy, je�li posiadamy odpowiednie narz�dzia. Niezb�dne s�: pi�a do metalu, wiertarka, imad�o, komplet pilnik�w do metalu, narz�dzia do roweru, m�otek, obc�gi, oraz dost�p do tokarni i spawarki.

Wi�kszo�� z Was, zobaczywszy te plany, spyta na pewno: ? co skr�ca w tym poje�dzie ? prz�d, czy ty�? Odpowied� nie jest zbyt prosta, poniewa�, dzi�ki odpowiedniemu nachyleniu kolumny sterowania skr�t tylnego mostu wymusza pochylenie przodu w stron�, w kt�r� pojazd skr�ca, przez co w rzeczywisto�ci kierunek jazdy nadaje jednocze�nie prz�d i ty�. Uk�ad poziomy roweru, jak mogli�cie przeczyta� w poprzednich odcinkach ("�M" nr 81, 83, 85, 88, 91, 94, 99, 100, 103, 105/106, 108, 112, 114 ,115,117,118, 122, 128 i 129) jest lepszy aerodynamicznie, co umo�liwia rozwijanie sporych pr�dko�ci, trzy ko�a za� gwarantuj� stabilno��.

POTRZEBNE CZʦCI I MATERIA�Y

Dopisane w 2002 r.: plany powsta�y w roku 1986, kiedy na rynku nie by�o wi�kszo�ci cz�ci dost�pnych obecnie, poza tym by�y przeznaczone dla m�odych i bardzo m�odych, tak�e nie-rowerzyst�w, st�d wyja�nienia spraw oczywistych. Tekst w miar� mo�no�ci uaktualniam, staraj�c si� nie zmieni� zbytnio jego charakteru. (M.U.)

Ko�a:

3 sztuki: 20" x 1,75" (?sk�adakowe?), z ogumieniem (raczej na 1,75", ni� 2,125"). Dwa tylne powinny by� zaplecione na piast� torpedo (ewentualnie piast� jednostronn� od w�zka inwalidzkiego, mo�e by� z hamulcem b�bnowym ), trzecie za� ? wedle uznania: z piast� do wielotrybu, piast� wielobiegow�, lub (gdy nie ma nic lepszego) z torpedo. Ze wzgl�du na wytrzyma�o�� na wyboczenia wskazane jest zastosowanie obr�czy na co najmniej 36 szprych . Mo�na (szczeg�lnie osoby wysokie) zastosowa� ko�a 24", co zmniejszy op�r toczny .

Hamulce ? warianty do wyboru:

? Dwa hamulce r�czne na przednie ko�o, je�li zastosowano wielotryb z przerzutk� lub wolnobieg;

? Dwa hamulce r�czne na tylne ko�a (szcz�kowe ? mocowane na wysi�gnikach baga�nika, lub b�bnowe w piastach) i przedni hamulec r�czny (ew. b�bnowy lub torpedo). Szcz�ki hamulc�w odpowiedniej szeroko�ci ? od BMXa lub typu sk�adakowego. Mocowanie V-brake?�w lub hamulc�w cantilever wymaga nieco inwencji ? zar�wno przylutowanie bolc�w, jak i to, �eby linka nie wchodzi�a w kontakt z nogami.

? Hamulec b�bnowy lub torpedo w kole nap�dzanym i dodatkowy hamulec r�czny na przednie ko�o;

System nap�dowy:

Klasyczny ? korby z ko�em �a�cuchowym (do �a�cucha wy�cigowego z�by musz� by� cie�sze!), odpowiedni �rodek suportowy, �a�cuch, przerzutka z wielotrybem , peda�y.

System sterowania: Komplet misek �o�yskowych kierownicy, widelec (z trzonem pasuj�cym do szyjki ramy, kt�r� dysponujemy) mo�e mie� od�amane, czy te� zgi�te ramiona ? nale�y je odci�� i zostawi� sam� rur� z gwintem, "pude�ko" za�, w kt�re wchodz� ramiona widelca nale�y opi�owa�/obtoczy� a� do ww. rury. Widelce typu unicrown (z ramionami przyspawanymi do trzonu) nale�y odpowiednio dopi�owa�. Wspornik kierownicy ("fajka"), ze �rub� i "babk�", mo�e mie� uszkodzon� obejm�, kt�ra normalnie mocuje kierownic� ? i tak zostanie to odpi�owane (rys. 10, 11, 12).

B�otniki:

Nie zosta�y umieszczone na rysunku ze wzgl�du na czytelno��, ale konieczny jest chocia� jeden, na przednie ko�o, aby nie by� oblewanym wod� z piaskiem.

Reszta konstrukcji:

Rurki cienko�cienne stalowe o �ciance 1,2 mm, mog� by� ze z�omowych rower�w. Rury g��wne ramy ? 28-32 i ? 25-28. Tylne zawieszenie i baga�nik ? ? 22 i ? 16. D�ugo�ci rurek ? 55 do 70 cm. Tyln� cz�� ramy g��wnej mo�na wykona� w oparciu o gotowy element ze zniszczonej damki ? szyjk� ramy wraz z rurami g��wnymi, kt�re nale�y podgi�� tak, aby by�y r�wnoleg�e. R�wnie� suport wraz z wide�kami i hakami do zamocowania ko�a nap�dowego mo�e by� wzi�ty ze zdezelowanego roweru (np. sk�adaka, je�li si� stosuje ko�a 20").

Fotel (rys. 2) mo�na zrobi� naci�gaj�c brezent na ramie wykonanej z rurek ze starego ��ka polowego, rurek stalowych, lub te� oplataj�c ram� ta�mami tapicerskimi. Dla zaawansowanych: ? wylaminowa� z �ywicy syntetycznej z mat� szklan�, na gipsowej, glinianej, czy te� innej formie.

Proponuj� r�wnie�, jako wersj� rozwojow�, wyposa�y� pojazd w owiewk� i nylonowy, dakronowy lub ortalionowy fartuch-os�on� , zmniejszaj�cy op�r powietrza i chroni�cy przed z�� pogod� (UWAGA!: musi mie� on otwory na r�ce, aby sygnalizowa� skr�t!).

Zaawansowani modelarze, szkutnicy, czy te� osoby maj�ce pewn� praktyk� w laminowaniu mog� zbudowa� sobie obudow� aerodynamiczn� z laminatu, czy innego tworzywa ? pozostawiam to Waszej inwencji. Materia�y pogl�dowe na ten temat ukaza�y si� w "�M", "M�odym Techniku" ? 3. 5, 9 i 10/86, "Problemach" 5/86, "Na Prze�aj" 43/86 i uka�� si� w "M�odym Techniku" 1/87 .

Je�li chodzi o bezpiecze�stwo, to bardzo wskazane jest zastosowanie chor�giewki, umieszczonej na spr�ystym, lecz dosy� sztywnym maszcie ? w sklepach rowerowych i supermarketach s� dost�pne antenki z chor�giewk� w barwach fluorescencyjnych, ewentualnie mo�na wykorzysta� stary spinning lub anten� samochodow� typu "safari". Jeden koniec mocujemy do roweru, drugi za�, wystaj�cy do wysoko�ci ok. 180 cm b�dzie s�u�y� do zamocowania na nim jaskrawej ? pomara�czowej, czerwonej lub ��tej chor�giewki z nylonu lub folii, aby zwi�kszy� zauwa�alno�� niskiego pojazdu przez kierowc�w, szczeg�lnie samochod�w ci�arowych.

Uwaga 1: pojazd o wymiarach przedstawionych na rysunku przeznaczony jest dla os�b o wzro�cie powy�ej 170 cm. Osoby ni�sze powinny zastosowa� kr�tsze rury biegn�ce od szyjki steru do przedniego ko�a (rys. 9).

Uwaga 2: w celu zmniejszenia oporu tocznego nale�y pompowa� opony do mo�liwie wysokiego ci�nienia.

Uwaga 3 : wz�r zg�oszony w Urz�dzie Patentowym PRL! Zezwala si� na wykonanie wy��cznie do u�ytku w�asnego. Osoby i instytucje zamierzaj�ce wykonywa� takie pojazdy dla cel�w zarobkowych (produkcja), proszone s� o skontaktowanie si� z autorem za po�rednictwem redakcji.

OBJA�NIENIA DO RYSUNK�W

W rzutach zosta�y pomini�te niekt�re fragmenty, aby mo�na by�o zobaczy�, jak wygl�da konstrukcja pod nimi:

? W widoku z g�ry po prawej stronie roweru nie zosta� narysowany fotel i jedna z rurek nad przednim ko�em.

? W widoku z ty�u z lewej strony nie wida� konstrukcji mechanizmu steruj�cego, z prawej strony ? konstrukcji tylnego mostu i nie jest widoczna r�wnie� przednia cz�� roweru. ? Lini� przerywan� zaznaczony zosta� baga�nik do przewozu nawet i wi�kszych �adunk�w, b�d�cy jednocze�nie wspornikiem tylnych hamulc�w szcz�kowych.

1/ D�wignia sterowania:

A/ ? D�wignia hamulca. B/ ? manetka przerzutki. C/ ? p�ytka przyspawana do konstrukcji ramy. D/ ? rurka popychacza sterowania. Rurka ? stalowa ? 22x1,2 lub dural PA-6 ? 22x2,5. Obecnie nie trzeba wykonywa� pracowicie gniazd pod �ruby ��cz�ce d�wignie steruj�ce z popychaczami, gdy� istniej� gotowe przeguby kulowe .

2/ Fotel:

A/ i B/ ? Sposoby zamocowania brezentu na ramie. C/ ? �ruba mocuj�ca, D/ ? wa�ek z gumy, zapobiegaj�cy przesuwaniu si� fotela i zgnieceniu ko�c�w obejmy ramy �rub� (blacha gr. 4 mm), E/ ? nakr�tka i podk�adka.

3/ Zamocowanie p�yty, do kt�rej przykr�cone b�dzie tylne ko�o: (blacha gr 4-5 mm). Linie przerywane oznaczaj� rur� konstrukcji baga�nika.

4/ Piasta ko�a tylnego, jej zamocowanie: piasta torpedo, pozbawiona b�bna hamuj�cego i element�w sprz�g�a rolkowego. Du�y konus A/ opiera si� o p�ytk� B/ zamocowan� do konstrukcji tylnego mostu (patrz 3). Zakontrowa� drug� nakr�tk�!

5/ Zamocowanie haka przedniego ko�a ? przy rurach d�ugich A/ i przy posiadanych rurach kr�tkich B/. Linia przerywana oznacza, jak mo�e i�� rurka wide�ek w przypadku zastosowania element�w typowego roweru, np. sk�adaka (suport z tylnymi wide�kami).

6/ ��czenie rur ramy ? przej�cie od pojedynczej do podw�jnej.

7/ Mechanizm orczykowy do podzia�u si� pomi�dzy oba tylne hamulce, sterowane jedn� link� (�rodkow�). Ten system umo�liwia r�wnocze�nie zahamowanie obydwoma tylnymi ko�ami, poniewa� si�y �ciskaj�ce na obu hamulcach wyr�wnuj� si�. Mo�na zastosowa� r�wnie� rolk� (bloczek), ci�gni�t� przez link� d�wigni hamulca.

8/ Zamocowanie g�rnych rur ramy do suportu (typowego, np. od sk�adaka, z wide�kami).

9/ Usztywnienie rur od przedniej cz�ci roweru "damki" za pomoc� pasa blachy stalowej (gr. 1,2 ? 2 mm) z otworami (szukaj w z�omie).

10/ Kolumna sterowania: A/ ? �ruba blokuj�ca wspornik kierownicy (wzi�ty ze zwyk�ego roweru), B/ specjalnie wykonana wk�adka do obci�tego wspornika kierownicy, na kt�r� na�o�ona jest p�ytka C/. D/ ? p�ytka zespawana z g�rn� rur� tylnego mostu. E/ ? mufa (rurka o �ciance 2 mm) na�o�ona i po��czona spawem z szyjk� od widelca roweru (patrz punkt "system sterowania")?F/.

11/ A, B, C ? patrz 10 A, B, C.

12/ A, B ? patrz 10 E, F.

S/ ? suwak do rozpinania os�ony.

Pojazd ten mo�e porusza� si� po drogach publicznych i by� traktowany jako rower, je�li spe�nia nast�puj�ce warunki : ? ma co najmniej jeden sprawnie dzia�aj�cy hamulec ? �wiat�o bia�e z przodu i czerwone z ty�u ? czerwone �wiat�o odblaskowe z ty�u ? boczne �wiat�a odblaskowe na szprychach ? sygna� d�wi�kowy (dzwonek, tr�bk� rowerow�) ? lusterko wsteczne (obowi�zywa�o od 1 stycznia 1987) ? prowadz�cy go powinien posiada� dokument, dopuszczaj�cy do uczestnictwa w ruchu drogowym (kart� rowerow�), o ile nie uko�czy� 18 roku �ycia.

MAREK UTKIN